pRSn:1 Swq Aqy ASwq dw SbdwrQk ArQ kI hY?
au~qr: SWq: jo pRIikirAw ikqy nw ikqy jw ky Kqm ho jWdI hY[ ijsdw koeI nw koeI AMq hY[ koeI nw koeI sImw
hY[
ASWq:
jo pRIikirAw ikqy vI Kqm nhIN huMdI[ ijsdw
koeI AMq nhIN hY[koeI sImw nhIN hY[
pRSn :2 SWq dSmlv qoN kI Bwv hY?
au~qr: jdoN iksy pirmyX sMiKAw leI AMS nUM hr nwl Bwg krn qy bwkI hmySw
isPr Awvy[
jW iksy pirmyX sMiKAw dy hr iv`c 2 jW 5 jW dovyN AwauNdy
hox[
pRSn:3 ASWq dSmlv qoN kI Bwv hY?
au~qr: jdoN iksy pirmyX sMiKAw leI AMS nUM hr nwl Bwg krn qy bwkI kdy
vI isPr nhIN Awvygw[jW iksy pirmyX sMiKAw dy hr iv`c 2 jW 5 qoN ielwvw koeI hor vI ABwj guxnKMf Awvy[
pRSn:4 ASWq dSmlv dIAW ikMnIAW iksmw hn?
au~qr: do iksmw[ (1) ASwq-AwvrqI ( AMq-rihq, duhrwauNdw hoieAw)
ijvyN
:- 10/3=0.333333…… 2/11=0.18181818……… 20/3=0.6666………
(2) ASwq-AxAwvrqI ( AMq-rihq, nw duhrwauNdw hoieAw)
ijvyN
:- 0.1001000100001……… 0.1212212221………
pRSn:5 jdoN iksy sMiKAw nUM 10, 100, 1000 Awid nwl guxw krdy hW, qW dSmlv
ikhVy pwsy nUM srkdw hY ? Aqy ikMny sQwn?
au~qr: s`jy pwsy nUM[ ijMnIAW 1 dy s`jy h`Q isPrW hox[
pRSn:6 jdoN iksy sMiKAw nUM 10, 100, 1000 Awid nwl Bwg krdy hW, qW dSmlv
ikhVy pwsy nUM srkdw hY ? Aqy ikMny sQwn?
au~qr: K`by pwsy nUM[ ijMnIAW 1 dy s`jy h`Q isPrW hox[
pRSn:7 kI iksy dSmlv sMiKAw dy s`jy jW K`by pwsy isPrW lgwaux nwl sMiKAw
dy mu`l iv`c koeI Prk pYdW hY[
au~qr: nhIN[ ijvyN
3.4=00000003.40000000000
pRSn:8 dSmlv dy s`jy pwsy iKskx nwl sMiKAW CotI huMdI hY jW v`fI?
au~qr: v`fI[ ijvyN :- 65.3825 < 6538.25
pRSn:9 dSmlv dy K`by pwsy iKskx nwl sMiKAW CotI huMdI hY jW v`fI?
au~qr: CotI[ ijvyN :- 6538.25 > 65.3825
pRSn:10 jykr iksy sMiKAW iv`c dSmlv AMikq nw hovy qW kI aus sMiKAw iv`c vI
dSmlv huMdw hY?ik~Qy[
au~qr: hW[ sMiKAw dy s`jy h`Q , AMq iv`c[ ijvyN:- 25465 = 25465.0
pRSn:11 0.001
x 1000 = ………….
? au~qr: 1
pRSn:12 34.528
x 1 =……………..? au~qr: 34.528
pRSn:13 34.528
x 10 =……………..? au~qr: 345.28
pRSn:14 34.528
x 100 =……………..? au~qr: 3452.8
pRSn:16 34.528
x 1000 =……………..? au~qr: 34528.0
pRSn:17 34.528
/ 1 =……………..? au~qr: 34.528
pRSn:18 34.528
/ 10 =……………..? au~qr: 3.4528
pRSn:19 34.528
/ 100 =……………..? au~qr: 0.34528
pRSn:20 34.528
/ 1000 =……………..? au~qr: 0.034528
pRSn:21 kI hryk iBMn / pirmyX sMiKAw nUM dSmlv rUp iv`c bdilAw jw skdw hY? au~qr: hW[
pRSn:22 pirmyX sMiKAw
Aqy iBMn iv`c kI AMqr hY?
au~qr: p/q
(q≠0) pirmyX sMiKAw
iv~c AMS Aqy hr sMpUrx sMiKAwvW huMdIAW hn[jdoN ik iBMn iv`c AMS Aqy hr
dovyN Dnwqmk sMpUrx sMiKAwvW jW pUrx AMk huMdy hn[
pRSn:23 kI hryk iBMn , ie`k pirmyX sMiKAw hUMdI hY?
au~qr: hW[
au~qr: hW[
pRSn:24 kI hryk pirmyX sMiKAw , ie`k iBMn huMdI hY?
au~qr: nhIN[ ikauNik -36/45 ie`k pirmyX sMiKAw hY pr iBMn nhIN[
pRSn:25 jy iksy sMiKAw iv`c ‘bwr’ (—) ‘bar’ iK`cI
hovy, qW ies dw kI Bwv hY?
au~qr: sMiKAw iv`c ijnHw AMkW au~pr (—) ‘bar’ iK~cI
hovygI, auh AMk vwr-vwr AMikq hoxgy[
ijvyN:- 3.6 = 3.6666…… 0.18 =
0.181818……..
pRSn:26 kI iksy pirmyX sMiKAw nUM ie`k qoN v`D rUpW
iv`c iliKAw jw skdw hY?
au~qr: hW[ pr ayunHW swirAW dw dSmlv inrUpx ie`k hI hovygw[ ijvyN:-
1/2 = 2/4 = 3/6 =8/16 (=0.5)
3/4
= 6/8 = 24/32 (=0.75)
iqAwr krqw : jspwl isMG ( bI.Awr.pI luiDAwxw )